دیابت چند نوع است
انواع دیابت و علائم آن و راه‌های کنترل برای زندگی سالم‌تر
دیابت، بیماری مزمن و پیچیده‌ای است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند به درستی از انسولین استفاده کند یا به اندازه کافی انسولین تولید نکند. انسولین هورمونی است که قند (گلوکز) را از غذا به سلول‌ها منتقل می‌کند تا به عنوان انرژی مورد استفاده قرار گیرد. بدون انسولین کافی یا با مقاومت به انسولین، گلوکز در خون تجمع یافته و به مرور زمان می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی منجر شود. درک انواع دیابت، علائم آن‌ها و راه‌های موثر کنترل، کلید مدیریت این بیماری و پیشگیری از عوارض آن است.
دیابت نوع 1: یک اختلال خودایمنی ناشی از عمل کرد ضعیف پانکراس
دیابت نوع 1 که قبلاً به عنوان دیابت وابسته به انسولین یا دیابت نوجوانان و کودکان شناخته می‌شد، یک بیماری خودایمنی است. در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های بتا در پانکراس حمله می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. این سلول‌ها مسئول تولید انسولین هستند. در نتیجه، بدن توانایی تولید انسولین را به طور کامل از دست می‌دهد. و موجب به ومجود آمدن دیابت نوع 1 میشود
- چه کسانی در معرض خطر این نوع از دیابت هستند؟ دیابت نوع 1 معمولاً در کودکان و نوجوانان تشخیص داده میشود، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد. عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
- علائم دیابت نوع 1: علائم دیابت نوع 1 معمولاً به سرعت ظاهر می‌شوند و شامل افزایش تشنگی و ادرار، کاهش وزن غیرقابل توضیح، افزایش گرسنگی، خستگی و تاری دید است.
- درمان دیابت نوع 1: افراد مبتلا به دیابت نوع 1 برای زنده ماندن باید انسولین را به صورت روزانه تزریق کنند یا از پمپ انسولین استفاده کنند. همچنین، پایش منظم قند خون، رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم از اهمیت بالایی برخوردار است.
دیابت نوع 2: مقاومت نسبت به تولید انسولین و کاهش آن در بدن
دیابت نوع 2 شایع‌ترین نوع دیابت است و حدود 90 تا 95 درصد از کل موارد دیابت را شامل میشود. در این نوع، بدن یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا سلول‌ها به انسولین تولید شده در بدن مقاومت نشان میدهند. این مقاومت باعث میشود گلوکز نتواند به درستی وارد سلول‌ها شود و در خون باقی بماند.
- چه کسانی در معرض خطر دیابت نوع 2 هستند؟ دیابت نوع 2 اغلب در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما در سال‌های اخیر شاهد افزایش موارد آن در کودکان و نوجوانان نیز بوده‌ایم. عوامل خطر شامل چاقی، کم‌تحرکی، سابقه خانوادگی دیابت، نژاد و قومیت (برخی گروه‌های قومی بیشتر در معرض خطر هستند) و سن بالا هستند.
- علائم دیابت نوع 2: علائم دیابت نوع 2 اغلب به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا تشخیص داده شود. این علائم می‌توانند شامل افزایش تشنگی و ادرار، تاری دید، خستگی، بهبود کند زخم‌ها، عفونت‌های مکرر و بی‌حسی یا گزگز در دست و پا باشند. برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
- درمان این نوع از دیابت فراگیر: مدیریت دیابت نوع 2 معمولاً با تغییر شیوه زندگی آغاز میشود: رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و کاهش وزن. در بسیاری از موارد، داروهای خوراکی یا تزریقی (از جمله انسولین) نیز برای کنترل قند خون ضروری هستند.
- دیابت بارداری: یک وضعیت موقتی اما مهم
دیابت بارداری نوعی دیابت است که در دوران بارداری در زنانی که قبلاً دیابت نداشته‌اند، تشخیص داده میشود. هورمون‌های بارداری می‌توانند باعث مقاومت به انسولین شوند، که در نتیجه قند خون بالا می‌رود. - چه کسانی در معرض خطر هستند؟ زنانی که اضافه وزن دارند، سابقه خانوادگی دیابت دارند، یا در بارداری‌های قبلی دیابت بارداری داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- علائم دیابت بارداری: دیابت بارداری معمولاً هیچ علامت قابل توجهی ندارد و اغلب در غربالگری‌های روتین بارداری تشخیص داده میشود.
- اهمیت و درمان دیابت بارداری: کنترل دیابت بارداری برای سلامت مادر و جنین بسیار مهم است. قند خون بالا در دوران بارداری می‌تواند منجر به مشکلات جدی برای نوزاد شود، از جمله وزن زیاد هنگام تولد (ماکروزومی) و مشکلات تنفسی. درمان شامل تغییرات رژیم غذایی، فعالیت بدنی و در برخی موارد، انسولین است. اکثر زنان پس از زایمان به سطح قند خون طبیعی باز می‌گردند، اما خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده در آن‌ها افزایش می‌یابد.
پیش دیابت: زنگ خطر قبل از ابتلا
پیش دیابت وضعیتی است که در آن سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز به اندازه کافی بالا نیست که به عنوان دیابت نوع 2 تشخیص داده شود. این مرحله یک زنگ خطر مهم است.
- اهمیت پیشگیری: افراد دارای پیش دیابت در معرض خطر بالایی برای ابتلا به دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی هستند.
- درمان و پیشگیری قبل از به دام افتادن: با تغییرات شیوه زندگی مانند کاهش وزن (حتی 5 تا 7 درصد از وزن بدن)، انتخاب رژیم غذایی سالم‌تر و افزایش فعالیت بدنی، می‌توان از پیشرفت پیش دیابت به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد یا آن را به تاخیر انداخت.
سایر انواع دیابت: نادر اما قابل توجه علاوه بر انواع اصلی ذکر شده، انواع نادر دیگری از دیابت نیز وجود دارد:
- دیابت مونوژنیک (MODY): این نوع دیابت ناشی از جهش در یک ژن واحد است و معمولاً در سنین پایین تشخیص داده میشود.
- دیابت ناشی از بیماری‌های پانکراس: برخی بیماری‌ها مانند پانکراتیت مزمن یا کیستیک فیبروزیس می‌توانند به پانکراس آسیب رسانده و منجر به دیابت شوند.
- دیابت ناشی از داروهای درمانی: برخی داروها، مانند کورتیکواستروئیدها، می‌توانند باعث افزایش قند خون و در نتیجه دیابت شوند.
زندگی با دیابت: پایش، مدیریت و پیشگیری از عوارض صرف نظر از نوع دیابت، مدیریت موثر آن برای داشتن یک زندگی طولانی و سالم حیاتی است.
این مدیریت شامل:
- برسی منظم قند خون: برای اطمینان از اینکه قند خون در محدوده هدف قرار دارد.
- رژیم غذایی تغذیعه سالم: انتخاب غذاهای کامل، سرشار از فیبر و کنترل مصرف کربوهیدرات‌ها.
- ورزش وفعالیت بدنی منظم: کمک به بدن برای استفاده موثرتر از انسولین و کاهش قند خون.
- مصرف داروها طبق دستور پزشک مربوطه: برای کنترل سطح قند خون.
- مراجعه و معاینات منظم پزشکی: شامل معاینات چشم، پا و کلیه برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام عوارض.
- مدیریت و کاهش استرس: استرس می‌تواند بر سطح قند خون تأثیر بگذارد.
در نهایت، درک اینکه دیابت چند نوع است و چگونه هر نوع بر بدن تأثیر می‌گذارد، اولین قدم در مسیر مدیریت موثر این بیماری است. با دانش و پشتیبانی مناسب، افراد مبتلا به دیابت می‌توانند زندگی فعال و پرباری داشته باشند و خطر ابتلا به عوارض جدی را به حداقل برسانند. اگر شما یا عزیزانتان علائم دیابت را تجربه می‌کنید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسب صورت گیرد. سلامت شما ارزشمند است.